de Grensroute - fietsen langs de Dodendraad
- Details
- Hits: 4715
Tijdens WO1 bouwden de Duitsers een elektrische draadversperring langs de gehele grens (450 km) tussen België en Nederland, van het Drielandenpunt op de Vaalsberg bij Aachen tot aan het Zwin bij Knokke. Die werd onder hoogspanning (2000 Volt) gezet en was dus dodelijk bij aanraking. Deze 'Dodendraad' moest verhinderen dat oorlogsvrijwilligers, deserteurs, spionnnen en smokkelaars de grens konden oversteken van het bezette België naar het neutrale Nederland.
Nu is die Dodendraad er natuurlijk niet meer, maar op meer dan 20 plaatsen langs de grens kun je evocaties ervan, infoborden en zelfs een kunstwerk erover vinden.
De Grensroute volgt via het fietsknooppuntnetwerk zoveel mogelijk de Belgisch-Nederlandse grens.
Update 2020
Op de grens tussen België en Nederland werd het fietsknooppuntennetwerk op meerdere plaatsen gewijzigd. Dit heeft ook invloed op deze Grensroute. Je vindt alle trajectwijzigingen gebundeld in een document op de routepagina van de Grensroute op de website van Grote RoutePaden. Je kan er ook de juiste gpx downloaden (Info uit Op Weg 2020/3).
Je passeert daarbij een groot deel van deze Dodendraad evocaties. Voor enkele ervan moet je wel een klein stukje afwijken van het knooppuntnetwerk. Deze afwijkingingen zitten vervat in de gpx track die ik hieronder beschikbaar stel voor de geïnteresseerden. Die bevat ook het traject van de aanrijroute (ca 6 km) van het station van Aachen tot aan het Drielandenpunt waar de start van de Grensroute zich situeert.
Als je niet zo graag tekst leest kan je ook de foto's op Google Foto's bekijken. Ze zijn groter en het zijn er (veel) meer dan hier. Ze zijn allemaal gegeotagd. Als je op het Info icoontje klikt zie je dus telkens een kaartje met de exacte plaats waar ze getrokken zijn. Er staat ook uitleg bij.
Je kan het traject in detail bekijken op Google Maps of Google My Maps. Op die laatste kun je via de icoontjes (rode bol met een hekje erin) alle plaatsen localiseren waar een evocatie van de Dodendraad te zien is. Als je op de icoontjes klikt zie je een kleine foto van de plaats.
Wie de gpx track wil, kan die op eenvoudige vraag ontvangen via het contactformulier.
Over deze fietstrekking is een artikel verschenen in Op Weg, het magazine van Grote Routepaden.
Je kan dit artikel in pdf lezen.
Dit artikel hier bevat slechts een bondige weergave van de Grensroute. Voor uitgebreide informatie kun je beter de fietsgids aanschaffen. Die is uitgegeven door Grote Routepaden en is te koop bij de webwinkels van Grote Routepaden, de Fietsvakantiewinkel en Standaard Boekhandel
Hij bevat gedetailleerde kaartjes met weergave van afstanden en de fietsknooppunten, en veel natuur en cultuur-historische informatie over de vele POI's (Points of Interest) die je onderweg tegenkomt. Ik heb als vrijwilliger van Grote Routepaden zowel met tekst als foto's bijgedragen aan deze gids.
![]() |
Mijn tocht begon aan het Drielandenpunt op de Vaalserberg. De dag voordien was ik per trein naar Aachen gereisd, en 's morgens had ik al de 6 km van het centrum van Aachen naar de Vaalserberg gefietst. (Je kunt ook aan het Zwin in Knokke beginnen). Dat Drielandenpunt is een wat onopvallende steen in een cirkel waar duidelijk 3 lijnen samenkomen die de grenzen voorstellen. Vlakbij staat de eerste grenspaal tussen België en Nederland. Dat is meteen ook de hoogste plaats van (Europees) Nederland. |
Eerst fiets je over brede grindwegen die op en neer door het Pruisbos lopen. Aan de vele bordjes aan de bomen te zien lopen er heel veel wandelroutes door deze bossen. Het is hier heuvelachtig en dat stopt voorlopig niet. Je moet dus nogal wat hellingen overwinnen. Als je het woud verlaat zie bij Moresnet het gigantische spoorwegviaduct dat tijdens WO2 in recordtijd werd gebouwd. Nu rijden er nog steeds goederentreinen overheen. Via de dalen van de Geul en de Gulp fiets je naar en door de Voerstreek. Hellingen troef. Maar natuurlijk ook prachtige landschappen : groene heuvels met bossen op de kammen, kabbelende beken in de dalen en weiden omzoomd door hagen. Mooie dorpjes met boomgaarden errond, vakwerkhuizen en vierkanthoeves.
|
![]() |
![]() |
Jammer genoeg heb ik niet kunnen genieten van die mooie landschappen van het Limburgse Heuvelland en de Voerstreek. Er kwam onverwacht een dichte mist opzetten en even later begon het ook nog te regenen. In het bos even na het kasteel van Beusdael kwam ik dit moment van 'le fil électrique' tegen. Het is opgedragen aan de slachtoffers van de Dodendraad die hier in de streek gevallen zijn. Tijdens WO2 werd het door de nazi's beschadigd, maar na de oorlog weer gerestaureerd. |
Na twee uur kniezen omwille van het - niet voorspelde - slechte weer trok eindelijk de mist op en even later toen ik aan het kasteel van Eijsden kwam stopte het ook met regenen. Stap hier toch maar even af om een kijkje te nemen, want het is een mooi kasteel en je kan het vrij bekijken vanuit de tuinen. Als ik bij de veerpont over de Maas aankom lijkt die verlaten. Er is geen mens te zien. Ik zet me op een muurtje en wacht. Als er uiteindelijk 3 wielertoeristen aankomen gaat er plots een deur open van het kleine wachthuisje. De veerman is wel degelijk aanwezig, maar liet zich wellicht liever niet zien voor 'maar één fietser'... |
![]() |
![]() |
Na de veerpont ben je nog niet helemaal klaar met hellingen. Eerst is er de klim naar het fort van Eben Emael. Als je bij Kanne de Maas opnieuw oversteekt en het mooie kasteel van Neercanne bent gepasseerd volgt er nog een laatste klim op de Muizenberg, het kleine broertje van de Tiendeberg die ernaast ligt. De rest van het traject van de Grensroute is zo goed als vlak. Eerst fiets je nog een eind langs het Albertkanaal waardoor je niet in de gaten hebt dat je Maastricht passeert, maar bij het Lanakerveld steek je over naar de Maas bij Smeermaas. |
Vanaf Smeermaas vormt de Maas de grens tussen België en Nederland. De Grensmaas zal je dan ook gedurende vele kilometers gezelschap houden. Dit traject valt trouwens grotendeels samen met LF7, de oostelijke tak van de Vlaanderen Fietsroute. De Maas is een regenrivier. Afhankelijk van de hoeveelheid neerslag verander de rivier van een rustig tussen grindbanken en ooibossen meanderend riviertje tot een machtige, brede, snelvliedende stroom.
|
![]() |
![]() |
Langs de Weg naar Geneuth bij Maasmechelen staat een momument van de Dodendraad. Lees op het infobord even het schrijnende verhaal van de 10-jarige Hendrik die hier één dag na de wapenstilstand het leven liet. Da's om stil om van te worden. |
Je fietst verder langs de Grensmaas door het Rivierpark Maasvallei. Je ziet hier niet alleen de Maas maar ook tarlijke grote plassen, zoals de Negenoord plassen bij Stokkem, en de Bichterweerd plassen. Vroeger waren dat grindwinningen, maar in de voorbije jaren werden die grotendeels omgevormd tot natuur- en recreatieve gebieden. Men laat de Maas nu ook veel meer vrij stromen dan vroeger waardoor een brede vallei van meanders, holle en bolle oevers, grindbanken en ooibossen ontstaan is. Werkelijk prachtig om te zien. Persoonlijk vind ik het fietspad langs de Grensmaas één van de mooiste fietstrajecten van Vlaanderen. |
![]() |
![]() |
Na het passeren van Maaseik is het water alomtegenwoordig. Bij Aldeneyck zie je hier en daar de wijngaarden van het wijndomein 'Aldeneyck'. Vanop de Heerenlaakweg heb je over de Mynecomplas heen een prachtig zicht richting Aldeneik (foto). Bij hotel De Spaenjerd steek je met de veerpont de Maas over van Ophoven naar Ohé en Laak aan de Nederlandse kant. Alhoewel je dat niet kunt zien fiets je hier eigenlijk op een eiland in de Maas. De plaatsen Ohé & Laak en Stevensweert liggen tussen twee (voormalige) Maasarmen in en vormen dus eigenlijk een eiland in de rivier. |
Je passeert de mooie Sint-Annakapel van Ohé en Laak, en even verder de Hompesche Molen langs de Molendijk op weg naar Stevensweert. |
![]() |
![]() |
Stevensweert is één van die goed bewaarde vestingstadjes uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. Het heeft een heel gezellig dorpsplein, en bij het verlaten ervan krijg je aan de noordkant van het stadje een prachtig zicht op de gerestaureerde vestingswallen (foto). Bij Maasbracht steek je de Oude Maas én het Julianakanaal over, om dat bij Wessem nog eens te doen in omgekeerde richting. Je nadert Thorn. Van ver kun je al de Sint-Michaëlskerk zien. |
Waarom men Thorn 'het witte stadje' noemt zal je snel duidelijk worden. De gevels van de huizen schitteren verblindend wit in de zon terwijl je over de met maaskeien geplaveide straten dokkert. Je moet nogal wat karakter hebben om de terrasjes van de pannenkoekenhuizen voorbij te rijden. Die lonken echt wel heel verleidelijk. De pannenkoeken zijn hemels ! |
![]() |
![]() |
Na de kerk van Neeritter met zijn merkwaardighe kerktoren kom je in Molenbeersel (gemeente Kinrooi) aan een mooie reconstructie van de Dodendraad, met een schildwachthuisje, een schakelhuis en een doorgangspoort. Daarmee heb je definitief afscheid genomen van het Maasgebied en fiets je de Kempen in. |
Vanaf hier rijd je zowat van het ene natuurgebied naar het volgende. De noordelijke grensstreek tussen België en Nederland was ooit een vrijwel aaneengesloten gebied van heide, moerassen en bossen, met kleine dorpen en weinig steden. In de voorbije decennia zijn grote stukken daarvan omgevormd tot landbouwgebied, maar toch zijn er nog veel stukken natuur bewaard. Samen vormen die Grenspark Kempen-Broek. Je rijdt hier eerst door het Wijffelterbroek en daarna door de Laurabossen (foto), om bij de Zuid-Willemsvaart uit te komen. |
![]() |
![]() |
Voorbij Hamont rij je dan de bossen van de Haalterheide en de Beverbeekse Heide in. Daar vind je kort na elkaar twee recontstructies van de Dodendraad. De eerste staat bij grenspaal 174 en fietsknooppunt 216 aan de Ruiterstraat in Hamont-Achel. De tweede staat ca 400m verder. Dit is de langste van alle reconstructies (foto). |
Via een heel mooi fietspad met uitzichten op de Groote Heide fiets je naar de Achelse Kluis. Al van ver zie je in de kaarsrechte aanrijlaan de poort van de abdij. Maar pas als je er heel dicht bij bent kom je aan de grensovergang (foto). Net vóór je aan de Kluis komt staat er links en rechts van de laan een reconstructie van de Dodendraad. Die liep toen gewoon door de tuin van de Kluis. |
![]() |
![]() |
Na de bossen en de heide rond de Achelse Kluis fiets je de Dommelvallei in, een halfopen landschap met akkers en weiden, veel groen en boemen. Ooit was dit allemaal heide en vennen, tot grote stukken werden omgevormd tot landbouwgebied. Je fietst ook door het schitterende natuurgebied Plateaux-Hageven. Vanop het fietspad krijg je heel mooie vergezichten over de heide (foto). |
Door de Kempen lopen verschillende kanalen. En vrijwel steeds loopt daar een jaagpad langs (dat is het pad waarop vroeger de paarden liepen die schepen voorttrokken, wat men ook 'jagen' noemde). Op die jaagpaden werden mooie fietspaden aangelegd. Op de foto zie je het jaagpad langs het kanaal Bocholt-Herentals. |
![]() |
![]() |
Ook in de buurt van Postel volgen de heide- en bosgebieden elkaar snel op: grenspark De Kempen, de Kroonvense Heide en de Peelse Heide.
|
Net voor je de bossen van natuurgebied Hoge Vijvers binnen fietst kom je voorbij natuurgebied Beleven (lees als : Bele ven). Dit is een mooi voorbeeld van de inspanningen die men tegenwoordig doet om heide- en vengebieden in hun oorspronkelijke staat te herstellen. Waar enkele jaren geleden nog maïsakkers lagen zijn deze in ere herstelde vennen en het gebied errond nu een paradijs voor water- en weidevogels. |
![]() |
![]() |
ln Je volgt gedurende nogal wat kilometers het jaagpad langs het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Maar daar wijk je toch even van af om een ommetje te maken door natuurgebied de Ravelse Bossen (foto). |
Dicht bij Turnhout sla je af naar het 'Bels Lijntje'. Dit vrijwel kaarsrechte en vlakke fietspad loopt over een ontmantelde spoorlijn die van Tilburg tot Turnhout liep. Het is een groen lint door het vroegere heide- en vennengebied ten Noorden van Turnhout. Dat er daarvan hier en daar nog mooie stukken van bewaard zijn kun je zien als je de uitkijktoren langs het Bels Lijntje beklimt. Je krijgt dan een schitterend uitzicht over de Kleine Klotteraard en Grote Klotteraard vennen. |
![]() |
![]() |
Kort voor Baarle-Hertog rijd je op het Bels Lijntje de grens over en sla je naar links af richting Zondereigen. Daar zijn twee evocaties van de Dodendraad te zien. Bij de eerste staat een mooie en waarheidsgetrouwe replica van een schakelhuis. Het stuk 'draad' is niet zo lang maar bijzonder is dat er 20 van de originele witte isolatoren werden gebruikt. Die werden gevonden in de akkers waar vroeger de Dodendraad stond. Om de volgende te zien (foto) moet je even afwijken van het knooppuntnetwerk. Maar het is toch wel de moeite. Hier is de lengte van de reconstructie veel groter. |
Daarna zie je regelmatig een infobord van de 'Dodendraadroute' langs het traject. Die Dodendraadroute is een lusvormige fietsroute van 37 km vanuit Baarle-Hertog met als thema de Dodendraad. Je fietst hier ook door de mooie brede dreven van natuurgebied 'Wortel-Kolonie' (foto). Dit was ooit een thuishaven voor landlopers. |
![]() |
![]() |
Je bent hier in de buurt van Hoogstraten, zowat het synoniem van 'aardbei'. Je passeert dan ook talrijke aarbeienkwekerijen. Als je de Grensroute in het aardbeienseizoen fietst kun je vast wel ergens een bakje frisse aarbeien op de kop tikken. |
Via heel wat fraaie landschappen en het natuurgebied de Bruinleegtheide kom je in Wuustwezel bij een reconstructie van de Dodendraad bij uitkijktoren 'De Klot' (foto). In de toren hangen nogal wat infoborden met wetenswaardigheden over deze plaats. Klim zeker naar de top van de toren want daar heb je een weergaloos uitzicht in alle richtingen. Je hebt er ook een mooi uitzicht over het natuurgebied 'De Maatjes', een grensoverschrijdend moerasrietlandschap waarin gedurende vele jaren turf gewonnen werd. |
![]() |
![]() |
Een heel mooi stuk van de Grensroute is de doortocht van de Kalmthoutse Heide. Wie wil kan hier een extra lus maken om aan het einde van de Korte Heuvelstraat in Kalmthout een kleine reconstructie van de Dodendraad te zien. Je hoeft niet langs dezelfde weg terug te keren want van die plaats loopt een pad terug naar het knooppuntnetwerk. Hier en daar moet je wel even afstappen vanwege het losse zand, maar in ruil krijg je dan wel van dichtbij enkele heel mooie stukjes van de Kalmthoutse Heide te zien. |
Op het lange rechte fietspad 'Danckerse Weg' fiets je in gestrekte draf richting Antwerpen. Het betonnen fietspad gaat even over in het onverharde Hasenpad door het Elsenbos (foto). |
![]() |
![]() |
Door Antwerpen fietsen is natuurlijk iets helemaal anders dan door één van die natuurgebieden. Het verkeer wordt steeds maar drukker, je moet voordurend van richting veranderen en daardoor is het niet zo gemakkelijk om het traject te volgen. Een GPS of smartphone met een track erop komt hier goed van pas. Je passeert het mooie Havengebouw en het opvallende Museum Aan de Stroom (M.A.S). Op het fietspad langs de Schelde was het zeer druk toen ik daar was, en daardoor was ik bijna Het Steen (foto) voorbijgefietst zonder even te stoppen. Want dit is toch wel een icoon van het Antwerpse patrimonium. |
Blijf alert want de ingang naar de Kennedy fietstunnel onder de Schelde ligt wat onopvallend aan de zijkant van het druk bereden fietspad. Via een ruime lift kom je met je fiets in de tunnel. Daar kun je zonder problemen naar de andere kant fietsen. Daar neem je dan weer de lift om aan Linkeroever weer 'boven' te komen. |
![]() |
![]() |
Op Linkeroever fiets je eerst nog wel wat door de buitenwijken van de grote stad die Antwerpen toch is, maar al gauw begint de bebouwing weer uit te dunnen en kom je in het rustige Meetjesland terecht. Via de mooie Dijckerswegel (foto) fiets je richting Vrasene. |
Van heel ver kun je de torens van de kerncentrale van Doel zien al zien staan. Ze komen steeds dichterbij. Maar er wacht je een serieuze confrontatie met het spookdorp 'Doel'. Hier woonden ooit meer dan 3000 mensen, nu nog slechts een 30-tal. De oprukkende haven slokt het dorp op. De verlaten huizen zijn dichtgetimmerd en volgespoten met graffiti, de stoepen en straten overwoekerd met onkruid. |
![]() |
![]() |
Voorbij Doel fiets je de wijdse polders van het Waasland in. Een typisch landschapselement in deze streek zijn de vele dijken met rijen populieren erop (foto). Je fietst richting Hulst over de Liniedijk. Dat woord heeft een militaire klank. En niet toevallig. Dit gebied was ooit een frontlinie van de Tachtigjarige Oorlog. Deze liniedijk verbond een aantal forten met de vestingstad Hulst. |
Na het verlaten van Hulst rijd je door het Stropersbos en een kleine reconstructie van de Dodendraad in Stekene naar Koewacht. Hier is het even opletten want als je zomaar de afslag neem zoals het traject het voorschrijft mis je enkele heel merkwaardige zaken. Je rijdt best nog even door naar de Kerkstraat, en let goed op de voetpaden. Daarin zie je hier en daar speciale tegels liggen. Er staat een tekening op van een prikkeldraad en een 'poppie'. Ze stellen het traject voor van de Dodendraad zoals die door Koewacht liep. Als je aan het begin van de Kerstraat staat en naar de kerk kijkt zie je aan beide zijden van de straat zo'n tegel. Die verwijzen naar het opmerkelijk dodendraad verhaal van Koewacht. |
![]() |
![]() |
Je fietst verder door het vlakke Waasland naar het gezellige Sas van Gent. Dit stadje is gegroeid uit een nederzetting bij een sluis door de St. Jansdijk die de Gentenaars een verbinding moest bezorgen naar de Westerschelde. |
Voorbij Sas van Gent fiets je het Meetjesland in. Dit landschap werd voor een groot deel gevormd door de Westerschelde en de vele jaren vechten van de mensen tégen die Westerschelde. Ooit stroomde de Westerschelde hier via vele zee-armen het landschap in en regelmatig overstroomden grote stukken. Door dijken en drooglegging ontstonden de uitgestrekte polders met daartussen de lange dijken. Maar op vele plaatsen vind je nog de restanten van de zee-armen van weleer. Nu zijn dat kreken. Grote en kleine, lange en korte, in allerlei vormen. Maar altijd zijn het natuurparels. foto : Grote Kilkreek |
![]() |
![]() |
Boekhoute is een 'vissersdorp zonder haven'. Ooit lag dit dorp aan de Braakman, één van die vroegere zee-armen die toegang gaf tot de Westerschelde. Maar door dijken en verzanding viel Boekhoute 'droog'. Ondanks verwoede pogingen om verder te blijven fungeren als vissershaven viel Boekhoutte uiteindelijk letterlijk 'zonder water'. |
De kreken blijven elkaar opvolgen. Maar als je Brugge nadert volgen er vele kilometers langs kanalen. Eers langs het Leopold kanaal (in de volksmond: 'de Blinker'), daarna langs het Afleidingskanaal (in de volksmond : 'de Stinker'). Daar fiets je tussen enorm hoge populieren die wel de pilaren van een kathedraal lijken. Na een uitje door de mooie polders rond Brugge en Damme kom je bij de Damse Vaart (foto). |
![]() |
![]() |
Via de Damse Vaart kom je in Sluis. Dat één van die oude gezellige vestingstadjes met zeer veel toeristische activiteit. Het traject van de Grensroute loopt niet door het (drukke) centrum, maar over een fietspad langs de oude vestingwallen rondom Sluis loopt. Als je even wil stoppen voor een hapje of een drankje moet je dus even een afslag nemen naar het centrum. |
Via de polders komt je uit bij het Zwin. Daar vind je uiteindelijk de laatste grenspaal : n°369. Weinig mensen weten dat die grenspaal niet op de grens staat, maar op Nederlands grondgebied. Eigenlijk zou deze paal in de Zwingeul moeten staan. Maar in het verleden is herhaaldelijk gebleken dat het niet zo'n goed idee is om die paal op een plaats te zetten die voortdurend overstroomt. |
![]() |
Deze Grensroute is echt wel heel leuk om te fietsen. Ik was eraan gestart met weinig verwachtingen en vooral gefocust op de evocaties van de Dodendraad onderweg. Maar gaandeweg ik werd aangenaam verrast door de vele natuurgebieden en prachtige landschappen waar deze route door loopt. Het stuk van de Maas tot Antwerpen is eigenlijk één lange aaneenschakeling van natuurgebieden. Het is duidelijk dat dit een dun bevolkt gebied is. De keerzijde van de medaille is dat er hier ook nauwelijks treinstations zijn. Maar ook het eerste - heuvelrijke - stuk tussen het Drielandenpunt en de Maas is zeer mooi. Deze Grensroute is echt een aanrader !